ایدز (AIDS) یا نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی، نوعی بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی (HIV) ایجاد می‌شود. ایدز تأثیر بسیار زیادی بر روی جوامع داشته‌است، چه به عنوان یک بیماری و چه به عنوان عاملی برای تبعیض. همچنین این بیماری تاثیرات اقتصادی قابل توجهی بر افراد و جوامع مختلف داشته است. میزان شیوع این بیماری در کشورهای مختلف متفاوت بوده است. بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی کشورهای جنوب صحرای آفریقا، تاثیرپذیرترین منطقه هستند و در سال ۲۰۱۰، تخمین زده شد که ۶۸ درصد (۲۲٫۹ میلیون نفر) کل موارد HIV و ۶۶٪ از همه مرگ و میرها (۱٫۲ میلیون) در این منطقه رخ داده است. در این بین کشورهای شرق آسیا و مرکز اروپا نسبت به سایر جهان وضعیت مطلوب تری دارند. جدول زیر میزان شیوع این بیماری در مناطق مختلف جهان را نشان می دهد.
| ناحیه | شیوع تخمینی عفونت HIV (کودکان و بزرگسالان) |
تخمین میزان مرگ کودکان و بزرگسالان در سال ۲۰۱۰ |
شیوع در بزرگسالان (%) |
|---|---|---|---|
| دنیا | ۳۱٫۶ میلیون – ۳۵٫۲ میلیون | ۱٫۶ تا ۱٫۹ میلیون | ۰٫۸٪ |
| آفریقای زیر صحرا | ۲۱٫۶ میلیون – ۲۴٫۱ میلیون | ۱٫۲ میلیون | ۵٫۰٪ |
| جنوب و جنوب شرقی آسیا | ۳٫۶ میلیون – ۴٫۵ میلیون | ۲۵۰٬۰۰۰ | ۰٫۳٪ |
| اروپای شرقی و آسیای مرکزی | ۱٫۳ میلیون – ۱٫۷ میلیون | ۹۰٬۰۰۰ | ۰٫۹٪ |
| آمریکای لاتین | ۱٫۲ میلیون – ۱٫۷ میلیون | ۶۷٬۰۰۰ | ۰٫۴٪ |
| آمریکای شمالی | ۱٫۰ میلیون – ۱٫۹ میلیون | ۲۰٬۰۰۰ | ۰٫۶٪ |
| شرق آسیا | ۵۸۰٬۰۰۰ – ۱٫۱ میلیون | ۵۶٬۰۰۰ | ۰٫۱٪ |
| غرب و مرکز اروپا | ۷۷۰٬۰۰۰ – ۹۳۰٬۰۰۰ | ۹٬۹۰۰ | ۰٫۲٪ |
ایدز در ایران
براساس آمار جمع‌آوری شده از دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، بیش از ۲۷٬۰۰۰ نفر افراد مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی (عامل بیماری ایدز) تا اول مهر ۱۳۹۲ به طور رسمی در بانک اطلاعاتی وزارت بهداشت ثبت شده بودند و وزارت بهداشت آمار واقعی مبتلایان به این ویروس را ۹۰ هزار نفر برآورد می‌کند. اما بر اساس تخمینی غیر رسمی تا سال ۱۳۹۰، ۱۲۰ هزار ناقل HIV در ایران وجود داشت. در افراد شناسایی شده، ۴۷۹۶ نفر وارد فاز بیماری ایدز شده‌اند. استان‌های مازندران، کرمانشاه، فارس، هرمزگان، خراسان رضوی، اصفهان و تهران از استان‌های پرخطر از نظر ایدز هستند. همانطور که در تصویر فوق نیز مشاهده می شود، حدود 0.1 تا 0.3 درصد از جمعیت ایران به این ویروس آلوده هستند که جمعیتی معادل 80 هزار تا 250 هزار نفر در ایران را تشکیل می دهد.
آمار سال ۲۰۱۳ میلادی پبرامون شیوع ایدز
براساس آمار منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۳ میلادی، تعداد کل مبتلایان ایدز در سال ۲۰۱۲، ۳۵٫۳ میلیون نفر بوده که از این تعداد ۲٫۳ میلیون نفر در همان سال مبتلا شده‌اند. براساس این آمار تعداد مبتلایان جدید به این بیماری در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در مقایسه با سال ۲۰۰۱، بیش از ۵۰٪ افزایش داشته است (حدوداً ۳۲۰۰۰ نفر). همچنین شمار بیمارانی که در این کشورها جان خود را در سال ۲۰۱۲ از دست داده‌اند در مقایسه با سال ۲۰۰۱، بیش از دو برابر بوده است (حدوداً ۱۷۰۰۰ نفر).
تأثیرات اقتصادی ایدز
ایدز هم بر اقتصاد افراد و هم کشورها تأثیر می‌گذارد. تولید ناخالص داخلی بیشتر کشورهای تحت تأثیر این بیماری به خاطر فقدان سرمایه انسانی کاهش یافته است. بدون تغذیه، بهداشت و داروی مناسب، بسیاری از مردم به دلیل اثرات ناشی از ایدز جان خود را از دست خواهند داد. آنها نه تنها قادر به کار کردن نیستند، بلکه نیازمند مراقبت‌های پزشکی خاصی نیز هستند. برآورد شده است که از سال ۲۰۰۷ تعداد ۱۲ میلیون کودک به خاطر ایدز یتیم شده‌اند. بسیاری از آنها توسط پدربزرگ و مادربزرگ‌های پیر خود نگهداری می‌شوند.
از آنجا که غالباً جوانان مبتلا به ایدز می‌شوند، این بیماری جمعیت مشمول مالیات را کاهش می‌دهد، و در عوض منابع موجود برای هزینه‌های عمومی از قبیل آموزش و پرورش و خدمات بهداشتی که ارتباطی با ایدز ندارند کاهش می‌یابند و در نتیجه فشارها بر منابع مالی دولت افزایش یافته و رشد اقتصاد کاهش می‌یابد. این مسئله موجب کند شدن رشد پایه مالیاتی می‌شود، و اگر هزینه‌های عمومی برای درمان بیماران، آموزش افراد جدید (برای جایگزین کردن کارگران بیمار)، حقوق بیمار و مراقبت از کودکان یتیم شده به خاطر ایدز افزایش یابند، وضعیت بغرنج‌تر خواهد شد.
در سطح خانواده، ایدز هم بر پایین آمدن سطح درآمد تأثیر خواهد گذاشت و هم موجب افزایش هزینه‌های درمانی می‌شود. مطالعه‌ای در ساحل عاج نشان داده است هزینه‌های درمانی خانواده‌هایی که بیماران HIV/ایدز دارند، دو برابر سایر خانواده‌هاست. این هزینه‌های اضافی همچنین باعث می‌شود که برای آموزش و پرورش و سایر سرمایه‌گذاری‌های شخصی و خانوادگی هزینه‌های کمتری مصرف شود.
